Lic. Przemysław Górecki
Depresja a płeć
Choroba nie ma płci, a wręcz jest ponadpłciowa w swoim egalitarnym panowaniu. Płeć jest tylko umowną naklejką, którą etykietujemy ciała, dusze i serca toczone rozmaitymi rodzajami cierpienia.
„Chłopaki też płaczą”, „Męska twarz depresji”, „Man Down”, grzmią nagłówki czasopism psychologicznych i podpierają swoje rewelacyjne odkrycia statystykami, według których na 205,000 kobiet leczących się na depresję w ramach publicznej służby zdrowia przypada 68,5 tysiąca mężczyzn. Skąd taka tendencja do ujmowania męskiego chorowania w ramy sensacji i niespodziewanego odkrycia? Może się to brać z tendencji do przedstawiania depresji jako choroby nadwrażliwych jednostek, a przecież mężczyzna ma być nie emocjonalny, lecz twardy i chowający swoją wrażliwość. Depresja nie ogranicza się jednak przecież do „wrażliwego przejęcia się światem” – to cały zespół objawów, także somatycznych.
Pomijając te przypadki, w których choroba ma swoje źródło w konkretnym zdarzeniu lub traumie, rzadko bywa pochodną jednego konkretnego czynnika. Pamiętając o tym, warto odłożyć na bok kwestię źródeł depresji u osób identyfikujących się (lub nie) jako kobiety lub mężczyźni i spróbować – zwłaszcza przy takiej okazji – przyjrzeć się splotowi depresji z męskością jako ideologią, punktem odniesienia, stygmatem i opresją. Wystarczy zadać sobie kilka pytań: czy rygor cech, oczekiwań i wytycznych, jakim należy sprostać by zostać uznanym za mężczyznę nie jest zbyt ostry? Czy presja wiecznej aktywności, sprawczości, racjonalności, wewnętrznej „twardości” i zewnętrznej szorstkości jest w stanie zrodzić frustracje? Czy dyktat niesłabnącej potencji, siły i heteronormatywnej biopolityki nastawionej na kontrolę i represjonowanie własnej cielesności może prowadzić do poczucia alienacji? I czy androcentryczny i przejrzysty porządek świata, w którym nie ma miejsca na niejednoznaczności i transgresyjne podmiotowości potrafi wywołać tożsamościowy kryzys? A gdy już pytania wybrzmią, spojrzeć z troską i zrozumieniem w kierunku tych, którym nie wolno głośno płakać.
lic. Przemysław Górecki – Instytut Filologii Polskiej UAM, laureat IV edycji konkursu Diamentowy Grant
Komentarz w ramach cyklu z okazji Europejskiego Dnia Walki z Depresją